Igrzyska Olimpijskie już w starożytnych czasach były niezwykłym widowiskiem, które oglądało mnóstwo ludzi. Najstarszymi sportami olimpijskimi był tzw. pentatlon, czyli pięciobój składający się z następujących konkurencji: bieg, skok w dal, rzut dyskiem i oszczepem oraz zapasy. Rano rozgrywano wyścigi rydwanów na hipodromie, natomiast po południu rozgrywany był pentatlon, czyli pięciobój.
Początkowo igrzyska organizowane były co cztery lata od 776 roku p.n.e. do 393 roku n.e. i były świętem religijnym ku czci Zeusa w Olimpii – słynnym centrum kultowo-sportowym położonym w Elidzie na Peloponezie. W zawodach (agonach) mogli wziąć udział wyłącznie rodowici Grecy a kobietom nie wolno było ani uczestniczyć, ani nawet oglądać zawodów.
Antyczne igrzyska olimpijskie były przeznaczone tylko dla mężczyzn. Prawo zabraniało kobietom nawet oglądania zawodów. Jedynym wyjątkiem była kapłanka Demeter zajmująca miejsce przy ołtarzu na stadionie. Wszystkim pozostałym za przebywanie w Olimpii w dniach zawodów groziła kara śmierci przez zrzucenie z urwiska Typajon. Pewnej kobiecie udało się jednak dostać na igrzyska i przeżyć. Niejaka Kallipatejra po śmierci swego męża sama przygotowywała syna, zapaśnika, do udziału w igrzyskach. Towarzyszyła mu, przebrana za mężczyznę. Gdy po zwycięstwie syna wbiegła na stadion, sędziowie zauważyli, że jest przebraną kobietą. Postanowiono nie karać Kallipatejry ze względu na jej syna, ojca i braci, którzy wszyscy byli zwycięzcami olimpijskimi. Od tej pory jednak trenerzy musieli występować nago, tak jak zawodnicy.
Istniał jeden sposób, w który kobieta mogła zostać tzw. olimpionikiem – wystawienie konia lub rydwanu do wyścigów. Właściciel rzadko jechał czy powoził sam, jednak to on zawsze otrzymywał nagrodę, tak więc zwycięstwo nie wymagało nawet obecności na zawodach. Przepisy nie mówiły, że kobieta nie może wystartować na olimpiadzie, a jedynie, że nie może podczas niej przebywać w Olimpii. Wykorzystała to spartańską księżniczka Kyniska, wystawiając na zawody czterokonny rydwan. Wygrała i stała się pierwszą kobietą – olimpionikiem. Miało to miejsce w 396 r. p.n.e. Zwyciężyła też na kolejnej olimpiadzie w 392 r. p.n.e. Później jeszcze kilka kobiet zdobyło nagrody za zawody hippiczne.
Poza igrzyskami ku czci Zeusa w Olimpii odbywały się też Heraje – zawody sportowe dla kobiet, które startując w nich oddawały cześć Herze. Rywalizowano tam tylko w jednej konkurencji – biegu. Odbywał się on na stadionie olimpijskim i zapewne miał taki sam dystans jak dromos dla mężczyzn. Heraje organizowano prawdopodobnie od VI w. p.n.e. Możliwe, że rozgrywano je w tych samych latach, co olimpiady.
Igrzyska antyczne trwały jeden dzień, później osiągnęły formę pięciodniową i obejmowały: wyścigi rydwanów, pięciobój klasyczny, konkurencje biegowe, boks, pankration (połączenie zapasów i boksu). Zwycięzcy poszczególnych konkurencji otrzymywali oliwny wieniec.
Czteroletni okres, oddzielający poszczególne igrzyska zwany „olimpiadą”, Grecy przyjęli jako cykl chronologiczny rachuby czasu. Igrzyska w Olimpii trwały 1168 lat; w tym czasie rozegrano 293 igrzyska. Dopiero w 393 roku n.r. rzymski cesarz Teodozjusz I Wielki wydał werdykt zakazujący organizowania pogańskich igrzysk.
Zapasy
Zapasy uważane są nie tylko za jeden z najstarszych sportów olimpijskich, ale także za najstarszy sport w ogóle. Już słynne malowidła naskalne w Lascaux we Francji, datowane na 17 000 lat temu, przedstawiają zapaśników. Inne obrazki z namalowanymi zapaśnikami znaleziono w jaskiniach na całym świecie, od Mongolii (7000 lat przed naszą erą), przez Libię (6000 lat p.n.e.) aż po prehistoryczne jaskinie w Japonii, w których uwieczniono pierwotną wersję sumo. W Egipcie znaleziono fragment papirusu z instrukcją dla zapaśników, a datuje się go na I lub II wiek naszej ery. Wszystko to dowodzi, że zapasy są tym najstarszym na świecie sportem.
Biegi
Do najstarszych sportów zaliczamy bieganie. Był to jedyny sport zarejestrowany na pierwszej olimpiadzie w 776 roku p.n.e. i obejmował cztery różne konkurencje biegowe. Uczestnicy igrzysk biegali na kilka dystansów:
Bieg na jeden stadion – w starożytności bieg na jeden stadion cieszył się ogromną popularnością. Dystans ok. 200 m zawodnicy pokonywali bez ubrań, startując przy tym z pozycji stojącej. Diaulos – to bieg na dwa stadiony. Długość trasy wynosiła ok. 400 m, a uczestnicy dystans ten pokonywali również w zbroi. Nazwą Dolichos określało się z kolei biegi długie. W zależności od igrzysk zawodnicy przebiegali 7, 12 lub nawet 24 stadiony.
Bieżnia na stadionie była prosta i miała długość 600 stóp, czyli ok. 192 m (dystans ten nazywano stadionem). Zrobiona była z gliny pokrytej warstwą piasku. Linią startową był kamienny próg z wgłębieniami, w których biegacze mogli oprzeć stopy. Podzielony był na 20 stanowisk. Przed zawodnikami rozciągnięty był sznur, który usuwano, dając znak do startu.
Rzut oszczepem
Rzut oszczepem to kolejny sport, który był uprawiany podczas pierwszych igrzysk i nadal pozostaje częścią współczesnych igrzysk olimpijskich. Pierwszy rzut oszczepem został odnotowany na igrzyskach olimpijskich w 708 roku p.n.e., ale do współczesnych igrzysk olimpijskich wprowadzono go dopiero w 1906 r. W dawniejszych czasach rzucane włócznie były znacznie lżejsze niż obecne oszczepy.
Rzut dyskiem
Według mitologii greckiej pierwszy zawodnikiem, który rzucał dyskiem, był Perseusz , bohater znany z pokonania groźnej Meduzy. Technika rzutu w czasach starożytnych różniła się od obecnej. Podobna była jednak pozycja wyjściowa zawodnika, który utrzymywał ciężar ciała na prawej noce ustawionej z tyłu. Z przeprowadzonych badań wynika, że rzucano raczej ze skrętu ciała, nie z obrotu, jak ma to miejsce obecnie. Odległości zaznaczano najprawdopodobniej drewnianymi kołkami, a rzutów wykonywano kilka – 3 lub nawet 5. Dysk miał średnicę 21 cm i wykonany był z różnego rodzaju materiałów. Zachowały się dyski kamienne, spiżowe, żelazne, wykonane z brązu. Przeciętna waga dysku mieściła się w granicach 1,5–2,5 kg, choć odnaleziono również dysk ważący aż 8 kg.
Skok w dal
Skok w dal uprawiany był już podczas starożytnych igrzysk olimpijskich, gdzie pojawił się w 708 p.n.e. jako druga konkurencja pentatlonu. Zawodnicy skakali z ciężarkami w obu rękach, by uzyskać lepsze wyniki. Rezultaty rywalizacji starożytnych Greków są imponujące, bo np. w 664 p.n.e. Chionis ze Sparty uzyskał 16,66 m. Prawdopodobnie jednak wynik tego pomiaru obejmuje sumę z trzech prób. W późniejszym okresie, w starożytnym Rzymie i średniowieczu, ćwiczenia ze skoku w dal wchodziła w skład szkolenia wojskowego.
Wyścigi rydwanów
Konkurencje hippiczne w antycznej Grecji wymagały specjalnego toru dla wyścigów rydwanów i wierzchowców. Hipodromu, czyli tor wyścigowy miał urządzenie startowe ze stanowiskami ustawionymi w kształcie trójkąta, z którego kolejno wypuszczano powozy – najpierw te u jego podstawy, później te u wierzchołka. Na końcu toru znajdowała się kolumna, wokół której zakręcano. Jedno okrążenie miało długość ok. 770 m. Tor był dość szeroki, aby ułatwić mijanie się, bo w niektórych wyścigach brało udział aż 40 dużych czterokonnych rydwanów.
